Wat wordt jouw rol als toetsexpert?

Door Jaap Brunnekreef, adviseur leren & toetsen én trainer bij Teelen

Het komt regelmatig voor dat deelnemers tijdens onze training toetsexpert zich afvragen wat hun rol als toetsexpert kan worden. Wat kunnen ze concreet gaan doen binnen hun school? Hoe zorgen zij ervoor dat ze van meerwaarde zijn voor de organisatie en dat hun opgedane kennis niet verloren gaat? En hoe worden ze gefaciliteerd in hun rol?  

In deze blog bespreek ik wat de rol van een toetsexpert kan zijn binnen een middelbare school en geef ik tips hoe je je rol als toetsexpert goed kunt invullen.

Toetsexpert: een brede rol

De werkzaamheden van een toetsexpert kunnen heel divers zijn. Zo kan een toetsexpert helpen bij het maken van goede toetsen, scholing verzorgen op het gebied van toetsing, meedenken in het opstellen van een toetsbeleid of zich bezighouden met andere zaken rondom het verbeteren van de toetskwaliteit.  

Zorgen voor toetskwaliteit met het management

Zoals gezegd kunnen de taken van een toetsexpert vallen onder het management; de teamleider of afdelingsleider. Als toetsexpert heb je veel kennis over hoe een goede toets er uit moet zien. Met deze kennis kun je collega-docenten enorm helpen. Veel docenten gebruiken bijvoorbeeld methodetoetsen of oude eindexamenvragen. Het is veel beter (en leuker) om daarnaast zelf toetsvragen te maken. Die sluiten vaak veel beter aan bij de leerdoelen en de lesactiviteiten. Het maken van goede toetsvragen is voor veel docenten best lastig.

Als toetsexpert kun je daarbij helpen, bijvoorbeeld door samen met collega-docenten toetsvragen te ontwikkelen of door te checken of de vragen op het juiste taxonomieniveau zijn geformuleerd. Ook kun je samen met collega-docenten bepalen of de vraagvorm wel past bij de toetsterm en welke antwoordalternatieven er mogelijk zijn. Als het goed is, heeft het management binnen jouw school zicht op welke vaksecties nog wat hulp kunnen gebruiken. Het management is dan de ‘opdrachtgever’.

Een toetsexpert kan ook helpen bij het meedenken over andere manieren van toetsen, die misschien veel beter vaststellen of leerlingen de leerdoelen hebben behaald. Waarom bijvoorbeeld altijd een schriftelijke toets en niet eens een (praktijk)opdracht? Denk aan: het maken een blog/vlog, een presentatie, een poster, een voorstelling, et cetera. Het formuleren van een betekenisvolle opdracht die past binnen de eindtermen van het vak is een behoorlijke klus. Als toetsexpert kun je meedenken bij het bedenken van de opdracht en het formuleren van een beoordelingsmodel met beoordelingscriteria en rubrics, om de (praktijk)opdracht betrouwbaar te kunnen beoordelen. Eén van mijn cursisten kwam laatst met een mooie naam voor deze rol: ‘de toetscoach’. 

Borgen van toetskwaliteit met de examencommissie

De examencommissie in het voortgezet onderwijs heeft de taak om de kwaliteit van de schoolexamens te borgen (Wet Voortgezet Onderwijs 2020 Art. 2.60e). Dit doet zij onder andere door de kwaliteit van de schoolexamens regelmatig te controleren (of te laten controleren). Bij dat laatste komt de toetsexpert om de hoek kijken. Als toetsexpert kun je bijvoorbeeld een steekproef uitvoeren naar de kwaliteit van een schoolexamen van een bepaald vak. Je kunt dan een kwantitatieve analyse uitvoeren naar de kwaliteit van de vragen (p- en Ritwaarde analyseren), of je analyseert hoe eindtermen zijn geconcretiseerd in leerdoelen en hoe deze terugkomen in de toets. Ook kun je de inhoudelijke en toetstechnische kwaliteit van de toetsvragen analyseren. Deze evaluatie resulteert in een verslag met mogelijke verbeterpunten. De examencommissie kan vervolgens, in gesprek met de vaksectie, afspraken maken wanneer deze verbeterpunten worden doorgevoerd. 

Het belang van de kwaliteitscontrole

Het analyseren van een schoolexamen kan tot veel nieuwe inzichten leiden bij de makers van de toetsvragen. Het wordt bijvoorbeeld ineens duidelijk dat bij een gesloten toetsvraag bepaalde afleiders nooit worden gekozen. Of dat bij een open vraag, de leerlingen maar de helft van de te behalen punten scoren, en dat leerlingen met een hoog cijfer, relatief weinig punten en leerlingen met een laag cijfer, relatief veel punten behalen op deze vraag (negatieve rit-waarde). Dat wil je niet. Een toetsanalyse, uitgevoerd door een toetsexpert, is een krachtige aanjager voor een kwaliteitsverbetering van het schoolexamen.

Tip: Leg werkzaamheden vast in je jaartaak

Als je denkt vanuit deze twee rollen, kun je ook eenvoudiger jouw ureninzet koppelen aan beide rollen en deze bespreken met je leidinggevende. Het analyseren van een toets kun je van tevoren inschatten qua uren. Dat geldt ook voor het coachen van collega’s bij het verbeteren of maken van een nieuwe toets. Het is belangrijk dat je deze uren vooraf laat vaststellen door je leidinggevende en laat registeren in je jaartaak. Op deze manier maak je het mooie werk dat jij als toetsexpert uitvoert ook zichtbaar voor de organisatie.

Sommige scholen werken met een toetscommissie. Dat is een club van toetsexperts binnen de school. Het helpt de toetscommissie om vanuit de twee rollen haar taken te verdelen. Bepaal samen wanneer de examencommissie de opdrachtgever is en wanneer het management. Plan vooraf hoeveel toetsen je gaat analyseren en hoeveel collega’s je gaat helpen. En maak achteraf inzichtelijk wat je tijdens die uren hebt gedaan, dat vinden leidinggevenden ook fijn 😊.

Tot slot

Wat je rol als toetsexpert ook gaat worden binnen je school, het gaat erom welke rol jou het beste past en welke rol jouw school het hardst nodig heeft. Denk daar vooraf dus goed over na! Een combinatie van rollen kan natuurlijk ook. Als je een analyse hebt uitgevoerd, zal jouw expertise daarna waarschijnlijk nodig zijn bij het verbeteren van de toets. Ik wens je veel plezier in je rol als toetsexpert!