Op welke manier(en) borg je de inhoudelijke kwaliteit van het schoolexamen?

Themablogs examencommissie vo

Door Jaap Brunnekreef, adviseur leren & toetsen én trainer bij Teelen

Volgens de Wet Voortgezet Onderwijs (WVO) 2020 is het de taak van de examencommissie om jaarlijks de kwaliteit van de schoolexaminering te evalueren. In artikel 2.60e lid 4 staat deze bevoegdheid beschreven. Maar hoe doe je dat eigenlijk? Tijdens mijn trainingen heb ik gemerkt dat dit een uitdaging is waar veel scholen mee worstelen. In deze blog ga ik nader in op de verschillende manieren waarop examencommissies de kwaliteit van het schoolexamen op inhoud kunnen borgen.

Validiteit

De evaluatie van de kwaliteit van de schoolexamens begint met de vraag of deze voldoet aan de inhoudelijke kwaliteitseisen van de overheid, zoals vastgelegd in het examenprogramma. Dit is in feite een validiteitsvraag: komen alle verplichte onderdelen ook écht terug in het schoolexamen. Met andere woorden, meten de schoolexamens daadwerkelijk wat ze zouden moeten meten? Het beantwoorden van deze vraag lijkt vrij eenvoudig, omdat de eisen die het College voor Toetsen en Examens (CvTE) per vak stelt aan het schoolexamen te vinden zijn op examenblad.nl. Maar wie voert deze validiteitscheck uit? Is dit een taak voor de examencommissie, voor de vaksecties of de examensecretaris? In mijn trainingen voor examencommissies zie ik zelden dat de examencommissie deze controle zelf uitvoert; vaker wordt deze taak door de examensecretaris en/of de administratieve ondersteuning uitgevoerd. 

Toetskwaliteit

Een tweede belangrijke vraag bij het evalueren van de kwaliteit van de schoolexaminering is of er sprake is van een goed schoolexamen, dat voldoet aan alle kwaliteitseisen. Maar hoe stel je dat vast? Als examencommissie wil je ervoor zorgen dat de schoolexamens betrouwbare, valide en bruikbare zijn. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de vaksecties elk jaar stappen ondernemen om de schoolexamens nog beter te maken. Door continu bij te schaven ontstaat een verbetercultuur en dit vergroot de kans op goede schoolexamentoetsen.

Niveaus van borgen

Om grip te krijgen op de inhoudelijke kwaliteit van het schoolexamen, leer ik examencommissies in mijn trainingen verschillende niveaus van borgen. De manier van borgen kan per school verschillen; er is geen standaard aanpak voor alle scholen. Hieronder bespreek ik de vier niveaus van borgen. 

Niveau-1: zelf de toetskwaliteit evalueren

Op dit niveau onderzoekt de examencommissie zelf de toetskwaliteit door middel van steekproeven.  Er wordt gekeken naar p- en rit-waarden van de vragen, de leerdoelen en taxonomie, de toetsmatrijs en de beschrijving van de vragen en opdrachten. Dit alles geeft een beeld van de kwaliteit van het betreffende schoolexamen.  

Niveau-2: in gesprek over de toetskwaliteit  

Op dit niveau gaat de examencommissie in gesprek met vaksecties over hoe zij zelf hun toetskwaliteit borgen. Zo krijgt de commissie zicht op de kwaliteit van het schoolexamen. De kernvraag is hoe de vaksectie evalueert en hoe ze verbeteringen doorvoeren. Als er nog geen goede evaluatie plaatsvindt, is het zaak om hierover duidelijke afspraken te maken.

Niveau-3: externen de toetskwaliteit laten evalueren

Op dit niveau schakelt de examencommissie externe hulp in. Zij gaan met de vaksecties in gesprek over de kwaliteitsborging van het schoolexamen. Deze gesprekken kunnen gevoerd worden door bijvoorbeeld een afdelingsleider, door leden van een toetscommissie of door collega’s van een andere school of locatie. De gespreksverslagen en gemaakte afspraken worden vervolgens teruggekoppeld naar de examencommissie.

Niveau-4: onderling de toetskwaliteit evalueren

Op dit niveau controleert de examencommissie hoe anderen de toetskwaliteit (voor hen) onderzoeken. Dit kan bijvoorbeeld door gesprekken te organiseren tussen twee of meerdere vaksecties (binnen of buiten de school) die elkaar bevragen over hun evaluatiemethoden. Hoe evalueren en bewaken zij de kwaliteit van de schoolexamens? Door deze vakgroepoverstijgende gesprekken te organiseren, kunnen vaksecties van elkaar leren en hun best practices delen.

In de afbeelding hieronder zijn deze vier niveaus schematisch weergegeven:

Meer weten?

Wil je meer weten over het borgen van de inhoudelijke kwaliteit van het schoolexamen of onze trainingen, neem dan gerust contact met ons op.